แบบหล่อคอนกรีต (Concrete Formwork) + Spreadsheet ออกแบบแบบหล่อคอนกรีต

แบบหล่อคอนกรีต (Concrete Formwork)

เป็นโครงสร้างชั่วคราวเพื่อใช้สาหรับรองรับน้ำหนัก และควบคุมคอนกรีต ให้อยู่ในรูปร่างและขนาดภายในแบบหล่อตามความต้องการ หลังจากเทคอนกรีตลงในแบบหล่อแล้ว คอนกรีตจะค่อยๆ พัฒนากำลังอัดขึ้นเรื่อยๆ จนกระทั่งโครงสร้างคอนกรีตมีความสามารถต้านทานแรงต่างๆที่มากระทำได้

คุณสมบัติของแบบหล่อที่ดี

• วัสดุที่ใช้ทำแบบหล่อควรมีราคาถูก หาซื้อได้ง่าย
• มีความแข็งแรงอย่างเพียงพอ ไม่เกิดการแอ่นตัวจนเสีย รูปร่างขณะเทคอนกรีต
• วัสดุที่ใช้ค้ำยันมีความแข็งแรงอย่างเพียงพอ
• รอยต่อของแบบหล่อมีความมั่นคงแข็งแรง
• ผิวสัมผัสระหว่างแบบหล่อควรมีความเรียบพอควร
• สามารถทนทานต่อการปฏิกิริยาจากน้ำปูนโดยไม่เกิด การเสียหาย เสียรูปร่าง

วัสดุที่ใช้ทำแบบหล่อคอนกรีต

1. ไม้แปรรูป เป็นวัสดุที่นิยมใช้กับงานก่อสร้างอย่างกว้างขวาง ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน เพราะสามารถหาซื้อได้ง่าย มีคุณสมบัติดี สามารถตัดต่อประกอบเป็นรูปร่างได้ มีน้ำหนักเบา เคลื่อนย้ายสะดวก
   โดยไม้ที่นิยมใช้ทำแบบหล่อคอนกรีตมากที่สุดคือ ไม้กระบาก โดยทั่วไปไม้แบบสามารถหมุนเวียนนามาใช้ซ้ำได้ประมาณ 3-4 ครั้ง
2. ไม้อัด nมีลักษณะเป็นแผ่นบาง นิยมใช้ทำเป็นแบบหล่อทดแทนไม้กระดานได้ เหมาะสำหรับงานแบบหล่อที่มีพื้นที่กว้าง เช่น หล่อพื้น หรือผนังคอนกรีต และไม้อัดสามารถทำแบบหล่อที่มีรูปร่างโค้งได้ดี
3. เหล็ก แบบหล่อเหล็กนิยมใช้งานอย่างกว้างขวาง สำหรับงานที่ต้องการความแข็งแรงและผิวคอนกรีตที่สวยงาม สามารถใช้ซ้ำได้หลายครั้ง ทนทาน ประหยัดค่าแบบหล่อ เหล็กที่นำมาใช้ทำแบบหล่อส่วนใหญ่ เป็นเหล็กมาตรฐาน ASTM ข้อเสียของแบบเหล็กคือ ดัดแปลงรูปร่างยาก น้ำหนักมาก
4. พลาสติก แบบหล่อพลาสติกนามาใช้กับงานที่ต้องการคุณภาพผิวงานที่สวยงามและสามารถใช้ซ้ำได้หลายครั้ง เนื่องจากแบบหล่อพลาสติกมีค่าใช้จ่ายสูงมากเมื่อเทียบกับแบบหล่อชนิดอื่นๆ

นอกจากนี้ยังมี น้ำยาเคลือบแบบหล่อ โดยมีหน้าที่ป้องกันไม่ให้คอนกรีตเกาะติดกับผิวแบบหล่อ ทำให้ถอดแบบหล่อออกได้ง่าย ได้ผิวคอนกรีตที่เรียบและสะอาดยืดอายุการใช้งานซ้าของแบบหล่อ

น้ำหนักและแรงดันที่กระทำต่อแบบหล่อ

1. น้ำหนักคงที่ คือ น้ำหนักของแบบหล่อ คอนกรีต เหล็กเสริม
2. น้ำหนักจร คือ น้ำหนักนอกเหนือจากน้ำหนักคงที่ เช่น คนงาน เครื่องมือ วัสดุต่างๆ
3. น้ำหนักจากสภาวะแวดล้อม คือ แรงที่กระทำมาจากธรรมชาติ ได้แก่ แรงลม พายุฝน เป็นต้น
4. แรงดันของคอนกรีตต่อแบบหล่อในขณะที่อยู่ในสภาวะของเหลว

ปัจจัยที่มีผลต่อแรงดันคอนกรีตที่มากระทำต่อแบบหล่อ

• ส่วนผสมของคอนกรีต คอนกรีตที่เหลวมีค่าการยุบตัวสูง ทำให้มีแรงดันที่กระทำต่อแบบหล่อมาก และคอนกรีตที่มีสภาพข้นเหนียวมีค่าการยุบตัวต่ำ มีแรงดันต่อแบบหล่อน้อย
• การเทคอนกรีตในอัตราที่ช้า คอนกรีตที่ส่วนล่างจะค่อยๆก่อตัวมีส่วนช่วยลดแรงดันลงได้เป็นอย่างมาก
• ความหนาแน่นของคอนกรีต หากผสมคอนกรีตที่มีหน่อยน้ำหนักยิ่งมาก ยิ่งมีแรงดันคอนกรีตมากขึ้น
• อุณหภูมิ เทคอนกรีตในช่วงอากาศร้อน แรงดันจะน้อย อากาศเย็นแรงดันจะมาก
• การใช้เครื่องสั่นคอนกรีต แรงสั่นสะเทือนทำให้คอนกรีตแน่นตัว ละส่งผลให้เกิดแรงดันต่อแบบหล่อมากขึ้น
• ความสูงของระยะเท แรงดันคอนกรีตจะเพิ่มขึ้นตามความสูงของคอนกรีต
• ขนาดของหน้าตัดโครงสร้าง โครงสร้างใหญ่แรงดันจะสูงกว่าโครงสร้างขนาดเล็ก
• ปริมาณเหล็กเสริม เหล็กเสริมสามารถช่วยต้านทาน และพยุงเนื้อคอนกรีต

ขั้นตอนการถอดแบบหล่อคอนกรีต

1. เตรียมสถานที่ ก่อนจะเริ่มถอดแบบหล่อคอนกรีต ควรเตรียมสถานที่ให้พร้อมเสียก่อน ไม่ควรวางแบบหล่อบนพื้นผิวคอนกรีต เพราะอาจทำให้ผิวคอนกรีตเป็นรอยหรือเกิดฝุ่นที่หน้าคอนกรีตได้
2. วางลำดับขั้นการถอดแบบหล่อคอนกรีต การถอดแบบหล่อจะต้องวางแผนให้เป็นระบบ เพราะจะต้องทำการค้ำยันบริเวณส่วนกลางของพื้นหรือคานเสียก่อน เพื่อป้องกันการโก่งตัว ที่อาจทำให้เกิดการแตกร้าวได้
3. ถอดแบบหล่อ หลังจากเทคอนกรีตแล้ว การถอดแบบและค้ำยัน จะต้องทำภายในระยะเวลาที่เหมาะสม เพื่อให้โครงสร้างบ้านออกมามั่นคงแข็งแรงมากที่สุด
4. การบ่มคอนกรีต เป็นขั้นตอนหลังถอดแบบหล่อคอนกรีตแล้ว จะต้องบ่มคอนกรีตด้วยการฉีดน้ำให้ชุ่มหรือใช้น้ำยาบ่มคอนกรีต โดยใช้เวลาอย่างน้อย 7 วัน เพื่อป้องกันคอนกรีตสูญเสียความชื้นจากความร้อน หรือสภาพแวดล้อม ซึ่งอาจทำให้พื้นผิวคอนกรีตแตกร้าวได้

เทคนิคเล็กๆน้อยเกี่ยวกับแบบหล่อ เพื่อป้องกันอันตราย

• เช็คระยะห่างตง และเสาค้ำยัน ระยะห่างไม่เกิน 50 เซนติเมตร
  
• ห้ามลูกจ้างอยู่ใต้แบบหล่อ
• ตีนเสา และค้ำยัน ต้องเช็คให้ดีๆว่าค้ำยันพอไหม
• กรณีใช้เสาและค้ำยันเหล็กสำเร็จรูป ให้เช็คการขันเกลียวปรับระดับความยาวเสาค้ำยันเหล็กให้แน่น